Το «Μουσείο της χρονιάς» στην Ευρώπη είναι ελληνικό – Βγήκε πρώτο ανάμεσα σε 50 μουσεία από 29 χώρες
Πόσοι άραγε γνωρίζουν ότι στην Ελλάδα όχι μόνο υπάρχει μουσείο άλατος, αλλά και ότι βραβεύτηκε ως το μουσείο της χρονιάς στην Ευρώπη; Και όχι μόνο αυτό.. βγήκε πρώτο ανάμεσα σε 50 μουσεία από 29 ευρωπαϊκές χώρες!
Θα το βρείτε στο Μεσολόγγι, γνωστό για την ιστορική του σημασία, τη φυσική του ομορφιά αλλά και για τις αλυκές του, οι οποίες αποτελούν μία από τις πιο σημαντικές περιοχές παραγωγής αλατιού στην Ελλάδα.
Το Μουσείο Άλατος ιδρύθηκε για να τιμήσει αυτή την παράδοση, προσφέροντας στους επισκέπτες του μια βαθύτερη κατανόηση της διαδικασίας παραγωγής αλατιού, αλλά και της σημασίας του στην καθημερινή ζωή και την ιστορία της πόλης. Μέσα από εκθέματα και διαδραστικές εμπειρίες, το μουσείο αναδεικνύει τη σχέση των κατοίκων του Μεσολογγίου με το αλάτι, το οποίο υπήρξε θεμέλιος λίθος της τοπικής οικονομίας για αιώνες.
Πρόσφατα λοιπόν στο πλαίσιο ανάδειξης του μουσείου της χρονιάς 2024, το European Museum Forum, που υπάγεται στο Συμβούλιο της Ευρώπης, απένειμε στο Μουσείο Άλατος το βραβείο Portimão, κατά τη διάρκεια επίσημης τελετής που πραγματοποιήθηκε στην ομώνυμη πόλη της Πορτογαλίας.
Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες διακρίσεις που απονέμεται κάθε χρόνο, σε πρωτοποριακά Μουσεία νέας γενιάς και σε μουσεία που ιδρύθηκαν ή προχώρησαν την τελευταία πενταετία σε εκτεταμένη ανανέωση με αποτέλεσμα να συμβάλλουν ουσιωδώς στην ενίσχυση και πρόοδο της κοινωνίας και στην προσέλκυση επισκεπτών μέσω καινοτόμων, δημιουργικών και εξωστρεφών προσεγγίσεων.
Μιλώντας στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η διευθύντρια του μουσείου, Δέσποινα Κανελλή, τόνισε ότι «το βραβείο αυτό αποτελεί μια τεράστια διάκριση με διεθνή απήχηση, καθώς είναι ένα από τα σπουδαιότερα που απονέμονται παγκοσμίως σε μουσεία» και πρόσθεσε:
«Η αξία του βραβείου είναι ακόμη μεγαλύτερη, όταν συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι για τη διεκδίκησή του συμμετείχαν, έπειτα από επιλογή ειδικών αξιολογητών, 50 μουσεία από 29 ευρωπαϊκές χώρες με πολύ υψηλές προδιαγραφές από πλευράς τεχνολογίας, έκτασης, προσωπικού και οικονομικών δεδομένων».
Όσον αφορά στο σκεπτικό της κριτικής επιτροπής, η οποία αποφάσισε να απονείμει το βραβείο στο Μουσείο Άλατος, η Δέσποινα Κανελλή λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ:
«Η επιτροπή έκρινε ότι το Μουσείο Άλατος είναι ένα μουσείο γεμάτο καρδιά και ταπεινότητα που κάνει τη διαφορά. Ένα μουσείο που προωθεί την κοινή αίσθηση της ιστορίας, της βιομηχανικής κληρονομιάς και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Ένα μουσείο ιδιαίτερα φιλόξενο, δυναμικό και ελκυστικό που κάνει τους επισκέπτες να νιώθουν σαν στο σπίτι τους».
«Με αυτό το σκεπτικό», συνεχίζει η Δέσποινα Κανελλή, «η κριτική επιτροπή κατέταξε και συμπεριέλαβε το Μουσείο Άλατος στον κατάλογο των βραβευμένων πολιτιστικών ιδρυμάτων της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων από πλευράς Ελλάδος συμπεριλαμβάνονται το Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης που είχε βραβευτεί πριν από 20 χρόνια και το Λαογραφικό Μουσείο Ιωάννας Παπαντωνίου στο Ναύπλιο, που είχε βραβευτεί πριν από 40 χρόνια».
Παράλληλα, η Δέσποινα Κανελλή σημειώνει ότι «πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες διακρίσεις που απονέμεται κάθε χρόνο σε πρωτοποριακά μουσεία νέας γενιάς και σε μουσεία που ιδρύθηκαν ή προχώρησαν την τελευταία πενταετία σε εκτεταμένη ανανέωση, με αποτέλεσμα να συμβάλλουν ουσιωδώς στην ενίσχυση και πρόοδο της κοινωνίας και στην προσέλκυση επισκεπτών, μέσω καινοτόμων, δημιουργικών και εξωστρεφών προσεγγίσεων».
Σχετικά με το πώς ξεκίνησε η διαδικασία αξιολόγησης του Μουσείου Άλατος, η Δέσποινα Κανελλή περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ :
«Μας ανακάλυψε ο Γιάννης Μαρκάκης του μουσείου “Λυχνοστάτης” της Κρήτης, ο οποίος είναι ο εθνικός αντιπρόσωπος του European Museum Forum και μας παρότρυνε να υποβάλουμε την αίτηση. Η διαδικασία αυτή συνεχίστηκε με την επιλογή και πρόσκληση του Μουσείου Άλατος για συγκρότηση φακέλου και αποστολή του στο EMF. Κατόπιν, ένας Ολλανδός κριτής του EMF επισκέφθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο το μουσείο, ξεναγήθηκε, ήλεγξε τους χώρους και τον τρόπο λειτουργίας του, μίλησε με επισκέπτες, αλλά και ανθρώπους της πόλης του Μεσολογγίου και διαπίστωσε ότι πληρούνται οι αυστηρές προδιαγραφές της υποψηφιότητας». Ακολούθως, ήλθαν στο μουσείο τον περασμένο Νοέμβριο δύο άλλοι κριτές, χωρίς εμείς να γνωρίζουμε την ιδιότητά τους, όπου βίωσαν την εμπειρία του απλού επισκέπτη και υπέβαλαν τις δικές τους προτάσεις στην κριτική επιτροπή. Τον περασμένο Δεκέμβριο συνεδρίασε στην πόλη Portimao της Πορτογαλίας η κριτική επιτροπή και από τις πάμπολλες υποψηφιότητες από όλη την Ευρώπη, έκρινε τελικά τις πενήντα για το Ευρωπαϊκό Μουσείο της Χρονιάς, ανάμεσα στις οποίες ήταν και το Μουσείο Άλατος».
Στη συνέχεια, η Δέσποινα Κανελλή αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Πήγαμε στην Πορτογαλία στις αρχές του Μαΐου, όπου κατά τη διάρκεια μια μεγάλης εκδήλωσης παρουσιάσαμε το μουσείο, το οποίο είχε ενταχθεί στην κατηγορία μουσεία βιομηχανικής κληρονομιάς».
Φθάνοντας στην ημέρα της βράβευσης του Μουσείου Άλατος, η Δέσποινα Κανελλή περιγράφει συγκινημένη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τα όσα ακολούθησαν:
«Κάποια στιγμή ανέβηκε στο βήμα ένας από τους κριτές και ανέφερε για ποιους λόγους αποφασίστηκε να δοθεί το βραβείο Portimão, που έχει το όνομα της πόλης που φιλοξενούσε την εκδήλωση, αναλύοντας ταυτόχρονα το σκεπτικό της κριτικής επιτροπής, χωρίς όμως να αναφέρει το μουσείο. Στη συνέχεια μίλησε μία εκπρόσωπος του δήμου, η οποία αναφέρθηκε και αυτή στους λόγους που αποφασίστηκε να δοθεί το βραβείο στο μουσείο που ακολουθούσε. Αμέσως μετά, ανέβηκε στο βήμα ο διευθυντής του μουσείου του Portimão, άνοιξε τον φάκελο και ανακοίνωσε ότι το βραβείο απονέμεται στο Μουσείο Άλατος. Εκείνη την στιγμή νόμιζα ότι βλέπω ένα όνειρο και δεν μπορούσα να πιστέψω ότι είχαμε κερδίσει το βραβείο. Όμως, ήταν αλήθεια. Βρήκα λοιπόν τη δύναμη, σηκώθηκα από τη θέση μου και μαζί με τον Νίκο Κορδόση, που είναι ο ιδρυτής του κέντρου λόγου και τέχνης “Διέξοδος” με πρωτοβουλία του οποίου ιδρύθηκε το Μουσείο Άλατος, ανεβήκαμε στη σκηνή και παραλάβαμε το βραβείο».
Όσον αφορά στο τι σηματοδοτεί για το Μουσείο Άλατος η βράβευση, η Δέσποινα Κανελλή, είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ:
«Το σημαντικό για εμάς είναι ότι πλέον το Μουσείο Άλατος γίνεται γνωστό σε διεθνές επίπεδο και παράλληλα ενισχύεται η θέση της χώρας μας στον διεθνή χάρτη των μουσείων. Ταυτόχρονα, καταγράφουμε ήδη αύξηση των επισκεπτών από χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο, ενώ αυτή η αύξηση της επισκεψιμότητας έχει θετικό αντίκτυπο και για την πόλη του Μεσολογγίου».
Άλλωστε, όπως προσθέτει, «είναι συγκινητικός ο τρόπος με τον οποίο υποδέχθηκε το Μεσολόγγι τη βράβευση του μουσείου, μία βράβευση που είναι επιτυχία και της ίδιας της πόλης».
Μάλιστα, όπως λέει χαρακτηριστικά, «στο σκεπτικό της βράβευσης αναφέρεται ότι βραβεύεται το μουσείο, γιατί το έχει αγκαλιάσει και η τοπική κοινωνία, ενώ και εμείς από την πλευρά μας αυτό που δίνουμε πίσω στην κοινωνία είναι πολύ σημαντικό».
Το Μουσείο Άλατος που αγγίζει την κορυφή!
Το Μεσολόγγι μέσω του Μουσείου Άλατος έχει γίνει γνωστό στα πέρατα του κόσμου, καθώς όχι μόνο έχει χιλιάδες επισκέπτες από το εξωτερικό, αλλά βρίσκεται και στις περισσότερες ταξιδιωτικές πλατφόρμες.
Ο Νίκος Κορδόσης και η σύζυγός του Δέσποινα, εμπνευστές και δημιουργοί αυτού του μοναδικού μουσείου ταξιδεύουν σε κάθε γωνιά του Πλανήτη για να διαδώσουν την φήμη του με αποτέλεσμα την πολύ μεγάλη αύξηση των ξένων επισκεπτών. Τον τελευταίο χρόνο οι ξένοι επισκέπτες του Μουσείου Άλατος ξεπέρασαν τους 1.100, από 40 περίπου χώρες του κόσμου.
Στο μουσείο ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να μάθει οτιδήποτε σχετίζεται με το αλάτι από την πρώτη εμφάνισή του στον πλανήτη μέχρι τις μέρες μας. Τη σχέση του με την οικονομία, την υγεία, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, το περιβάλλον, τον τουρισμό και τη θρησκεία.
Να γνωρίσει τα είδη των αλατιών, την ποικιλία των χρωμάτων και της κοκκομετρίας τους. Να εντυπωσιαστεί από τις 14.000 χρήσεις του.
Να πληροφορηθεί για τις ενεργείς και εγκαταλελειμμένες αλυκές όλης της χώρας. Για την ιστορία της Άσπρης Αλυκής, της Αλυκής Τουρλίδας, αλλά και για την ιστορία της Μαύρης Αλυκής καθώς και εκείνης της Σκοποβολής που λειτουργούσαν στο Μεσολόγγι μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1930.
Να δει έργα τέχνης καλλιτεχνών εμπνευσμένων από το αλάτι αλλά και την μοναδική, γνωστή στην Ελλάδα, συλλογή 1500 αλατιερών που χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα μέχρι τις μέρες μας.
Να παρακολουθήσει από κοντά την διαδικασία καλλιέργειας και παραγωγής του αλατιού και τα παλιά μηχανήματα συγκομιδής του και τέλος από τον περιβάλλοντα χώρο του Μουσείου να απολαύσει τη μαγεία της λιμνοθάλασσας και τη ζωή των εκατοντάδων σπάνιων πτηνών που ενδημούν στον εξαιρετικό υδροβιότοπο της.
Η ιστορία του Μουσείου Άλατος μέσα από τα χρόνια
Το κτήριο όπου στεγάζεται το Μουσείο οικοδομήθηκε το 1946. Του είχε αποδοθεί η ονομασία “Θάλαμος“ διότι χρησίμευε ως χώρος διαμονής των αλυκάριων που ερχόταν είτε από το Μεσολόγγι είτε από τα Ιόνια Νησιά για να εργαστούν στην καλλιέργεια και την συγκομιδή του αλατιού. Ήταν χωρισμένο σε πέντε ανεξάρτητα δωμάτια που είχαν είσοδο και έξοδο από την πλευρά των αλυκών. Απέναντι από τον «Θάλαμο» και μέσα στη θάλασσα, ήταν χτισμένη η «τουαλέτα» κατά τα πρότυπα της εποχής, ενώ δυτικά του κτηρίου από το 1939 είχε κατασκευαστεί ανοικτή υδατοδεξαμενή η οποία, όταν χτίστηκε ο «Θάλαμος», σκεπάστηκε προκειμένου να συγκεντρώνει τα βρόχινα νερά μέσω υδρορροών που τοποθετήθηκαν στο γείσο των κεραμιδιών.
Το 1960 ήταν η εποχή που άρχισε η εκβιομηχάνιση της χώρας . Σε αυτά τα πλαίσια πραγματοποιήθηκαν αλλαγές στην παραγωγική διαδικασία του αλατιού . Οι εργασίες γινόταν πιο εύκολα, χρειαζόταν όμως λιγότεροι εργάτες. Παράλληλα η καθημερινή εύκολη πρόσβαση των Μεσολογγιτών στην αλυκή ήταν πια εφικτή, αφού εν τω μεταξύ είχε επισκευαστεί ο δρόμος της Τουρλίδας και υπήρχαν και μέσα μεταφοράς όπως το ποδήλατο σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Έτσι το κτίριο σταμάτησε σταδιακά να χρησιμοποιείται ως κοιτώνας και μετατράπηκε σε αποθήκη άχυρου για την τροφή των αλόγων που «έσερναν» τα βαγονέτα μεταφοράς του άλατος.
Από το ΄83 και μετά, αφού πρώτα χρησιμοποιήθηκαν τρακτέρ για να σέρνουν τα βαγονέτα, εισήχθησαν για τον ίδιο σκοπό οι ντιζελομηχανές στην παραγωγή. Σαν μικρό τρενάκι ,διέσχιζαν όλη την αλυκή μεταφέροντας τους τόνους του αλατιού. Ήταν η ώρα να αποσυρθούν τα άλογα και φυσικά να εκλείψει η ανάγκη της στέγασης και αποθήκευσης της τροφής τους. Το κτίριο , άχρηστο πια, εγκαταλείφθηκε στην τύχη του και καθώς βρισκόταν έκτοτε εκτεθειμένο στα στοιχεία της φύσης, άρχισε να καταρρέει. Έτσι , σε κατάσταση ερειπίου ευρισκόμενο, το 2010 παραχωρήθηκε από τον δήμο Μεσολογγίου στη «Διέξοδο», με σκοπό την ίδρυση και λειτουργία του πρώτου Μουσείου Άλατος στη χώρα.
Δυστυχώς, το 2010, έμελλε να είναι η χρονιά που η Ελλάδα μπήκε στην περιπέτεια μιας ακόμη βαθιάς οικονομικής κρίσης που δεν άφησε αλώβητο και τον πολιτιστικό οργανισμό της «Διεξόδου». Ωστόσο το όνειρο των εμπνευστών της ίδρυσης του Μουσείου όχι μόνο δεν έσβησε αλλά αντιθέτως η φλόγα δυνάμωνε μέσα τους αφού φρόντιζαν στο μεταξύ για τον εμπλουτισμό των εκθεμάτων του μουσείου που οραματίζονταν. Το 2018, που άρχισε να σταθεροποιείται η οικονομία της χώρας, η «Διέξοδος» ξεκίνησε τις εργασίες, έχοντας συμπαραστάτη τον δήμο της Ιερής Πόλης που φρόντισε για την ανακατασκευή της στέγης. Έκτοτε οι ιδρυτές του Μουσείου δίνοντας όλες τις ψυχικές και οικονομικές τους δυνάμεις και έχοντας την έμπρακτη αγάπη των φίλων τους κατόρθωσαν να δημιουργήσουν το πρώτο και μοναδικό Μουσείο Άλατος στην χώρα το οποίο με μεγάλη περηφάνια παρέδωσαν τον Σεπτέμβριο του 2020 στην κοινωνία της Ελλάδος.
Δείτε ένα ρεπορτάζ της ΕΡΤ για το μουσείο Άλατος
Αλυκές Μεσολογγίου: Εδώ παράγεται το 65% του ελληνικού αλατιού – n.p. production
Πηγές: saltmuseum – aixmi-news
